Günümüzde gıda güvenliği riskleri, birçok farklı boyutta değerlendirilmesi gereken bir konu haline geldi. HACCP’in 60 yıllık geçmişinin tersine, Gıda Savunması (TACCP) ve Gıda Sahteciliği (VACCP) nispeten yeni konular. Son on yılda -ortaya çıkan krizlerin de etkisiyle belki- gıda güvenliği yönetim standartlarında yerini almaya başladı.
HACCP (Hazard Analysis Critical Control Points) Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktaları ile ilgili yazımıza buradan ulaşabilirsiniz. Haccp prensipleri ve adımları detaylı olarak belirtildi. Bu yazımızda VACCP ve TACCP konusuna değineceğiz.
TACCP ve VACCP Nedir?
TACCP: Tehdit Değerlendirmesi (Threat Assessment) İdeolojik bir amaca dayanan, gıdaya zararalı maddeler bulaştırarak, gıdanın üreticisine, tüketicisine veya müşterisine zarar verme ya da menfaat sağlama niyetinin değerlendirilmesi. Psikolojik rahatsızlıklar nedeniyle de ortaya çıkabilir. Tüm zincir boyunca ortaya çıkabilecek bu tehditlerin değerlendirilmesi beklenir. Benzer ifadeler: Gıda Savunma Analizi (Food Defence) Kasıtlı kötü niyetli bulaştırma (Malicious Contamination, Deliberate Attempt).
VACCP: Gıda Hassasiyet Değerlendirmesi (Vulnerability Assessment). Ekonomik olarak bir çıkar sağlamak amacıyla, (gıdanın değerini olduğundan yüksek göstermek veya maliyetini düşürmek gibi) gıdaya yapılan yasa dışı müdahalelerin değerlendirilmesi. Benzer ifadeler: Gıda Sahteciliği, Hile, Taklit-Tağşiş (Food Fraud), Gıda Otantisitesi.
► TACCP (Threat Assessment ) ve VACCP (Vulnerability Assessment) kısaltmalarında, HACCP’te olduğu gibi kritik kontrol noktaları vurgusu yapılmasına rağmen, analizin mantığı kritik kontrol noktası belirleme sistematiğine dayanmıyor. Kısaltmalar, daha çok Haccp’e bir benzetme olarak kullanılıyor. Haccp, temelde prosese odaklanarak, proses akışı üzerinden tehlikelerin değerlendirilmesi, kritik kontrol noktalarının belirlenmesi ve yönetilmesi üzerine kurulu. TACCP ve VACCP’te tehlikeler, risk analizi ve riskleri azaltma planları ile yönetiliyor.
► HACCP, kasıtsız olarak ortaya çıkabilecek gıda güvenliği risklerinin değerlendirilmesini amaçlarken, TACCP ve VACCP gıdaya kasıtlı olarak yapılan müdahalelere odaklanıyor.
Aşağıda şematik bir gösterimi bulabilirsiniz. GFSI‘ın şu dokümanından faydalanılmıştır: https://mygfsi.com/wp-content/uploads/2019/09/Food-Fraud-GFSI-Position-Paper.pdf
► Haccp ve Taccp’de bir gıda güvenliği ve sağlık riski kesinlikle vardır. Vaccp’te ise her zaman gıda güvenliği riski olmayabilir. Örneğin zeytinyağı içerisine daha ucuz başka bir yağ karıştırmak sağlık riskine yol açmaz. Ancak buradaki gibi hileli bir hammaddeyi satın almış olmak, ortaya çıkması durumunda, şirket imajını zedeler ve yasalara uyum konusunda sıkıntılara neden olabilir.
Gıda Güvenliği Standartlarında TACCP ve VACCP
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, gıda savunması ve gıda sahteciliği konuları, BRC, IFS, FSSC 22000 gibi gıda güvenliği standartlarında yerini aldı. Bu standartlar, risklerin neler olduğunun bilinmesini ve riski azaltma yöntemlerinin belirlenmiş olmasını şart koşuyor. Başlık olarak ilgili maddelere bakacak olursak:
BRC Gıda Versiyon 8
- Madde 4.2. Site Security and Food Defence
- Madde 5.4. Product Authenticity, Claims and Chain of Custody
IFS Gıda Versiyon 7
- Madde 6. Food Defense Plan and External Inspections
- Madde 4.21. Food Fraud
FSSC 22000 Versiyon 5 (ISO 22000 içerisinde bu konular yer almıyor. FSSC 22000, Ek gereklilikler olarak yayınlıyor. Bakınız. )
- Madde 2.5.3. Food Defense
- Madde 2.5.4. Food Fraud Mitigation
Risk Değerlendirmesi Nasıl Yapılır?
Gıda savunma ve gıda sahteciliği için risk değerlendirmelerinin ayrı ayrı ele alınması gerekiyor. Gıda savunma, zincirin tamamında bir değerlendirme gerektirirken, gıda sahteciliği değerlendirmesi, hammadde ve tedarikçi üzerinde yoğunlaşıyor.
Gıda sahteciliği risk değerlendirmesi ile ilgili yazımıza buradan ulaşabilirsiniz: https://www.gursahakman.com/gida-sahteciligi-risk-degerlendirmesi/
Gıda savunma risk değerlendirmesi ile ilgili yazımıza buradan ulaşabilirsiniz: https://www.gursahakman.com/gida-savunma/
Açıklayıcı bir yazı olmıuş. Emeğinize sağlık. Gıda savunması için örnek bir risk planı paylaşabilir misiniz?
İyi çalışmalar
Merhaba,
Emeğinize sağlık. Gıda savunması için örnek bir risk planı paylaşabilir misiniz?
Teşekkürler, iyi çalışmalar
https://www.gursahakman.com/gida-savunma/
Merhaba,
Gida savunması ile ilgili örnek bir plânınız var mi
https://www.gursahakman.com/gida-savunma/