“Gıda ve Takviye Edici Gıdalarda Sağlık Beyanı Kullanımı Hakkında Yönetmelik”, 20 Nisan 2023 tarihli resmi gazetede yayınlandı. Sağlık beyanı konusu, daha önce 2017 yılında yayınlanmış olan Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği’nde yer alıyordu. Sağlık beyanları ayrılarak beslenme beyanlarından ayrı bir yönetmelik haline getirildi.
Sağlık beyanları konusu Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz kurumu tarafından yürütülürken, beslenme beyanları ile ilgili yönetmelik Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülüyor. Beslenme beyanları için bakınız: Beslenme Beyanları
Sağlık Beyanı Nedir?
Sağlık beyanı, herhangi bir gıda grubunun, gıdanın veya gıdanın bileşiminde bulunan ögelerin insan sağlığıyla ilişkisini belirten, ileri süren veya ima eden beyanı ifade eder. Bu beyan ve kurallar, ürünün etiketini, tanıtımını ve reklamını kapsar.
Sağlık Beyanları Bildirimi Kuralları
Beyan yapılırken aşağıdaki kurallara uyulmalıdır:
- Belirsiz, yanlış veya yanıltıcı olamaz.
- Diğer gıdaların yeterliliği veya güvenilirliği konusunda şüpheye neden olacak şekilde olamaz.
- Belirli bir ürünün aşırı tüketimini destekleyecek veya özendirecek şekilde olamaz.
- Çeşitli ve dengeli beslenmenin, genelde besin öğelerini uygun miktarlarda sağlayamayacağını belirtecek, ileri sürecek veya ima edecek şekilde olamaz.
- Tüketicide endişeye neden olabilecek biçimde olamaz.
Aşağıdaki sağlık beyanlarının kullanımına izin verilmez:
- Tüketilmediği durumlarda sağlığın olumsuz etkilenebileceğini ileri süren beyanlar
- Kilo kaybının veya artışının miktarına veya oranına atıfta bulunan beyanlar.
- Beyan yapılan ürünlerle ilgili tanıklığına başvurulan kişinin tecrübesi veya ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar ile ilişkilendirilen teşekkür, övgü, tavsiye veya onay ifadesine yer verilen veya imada bulunulan beyanlar.
Sağlık beyanı yapıldığında ürün etiketinde (etiket yok ise sunumunda veya reklamında) aşağıdaki bilgiler verilir:
- Dengeli ve çeşitli beslenme ile sağlıklı yaşamın önemini belirten ifade.
- Beyan edilen faydalı etkinin sağlanması için tüketilmesi gereken gıda miktarı ve tüketim şekli.
- Gerekli olduğu durumlarda, gıdayı tüketmemesi gereken kişiler için uyarı.
- Fazla tüketilmesi durumunda sağlığı olumsuz etkileyebilecek gıdalar için uyarı.
Gıdada Sağlık Beyanları Kullanma Koşulları
Gıdalarda sağlık beyanı kullanabilmek için, gıdanın aşağıdaki 4 koşuldan en az 2 tanesini karşılaması gerekir.
| Bileşen | Koşul |
|---|---|
| Sodyum oranı | En fazla 100 mg/ 100 kcal |
| Doymuş yağ | İçerdiği enerjinin en fazla %10’u |
| ilave şeker | İçerdiği enerjinin en fazla %10’u |
| Doğal olarak bileşimindeki kalsiyum oranı | En az 55 mg/100 kcal |
- Takviye edici gıdalar için geçerli değildir.
- Hacmen %1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde beyan kullanılamaz.
Yönetmelik Yürürlük Tarihi
Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce üretilmiş ve piyasaya arz edilmiş olan ve 26/1/2017 tarihli Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği doğrultusunda sağlık beyanı kullanılan ancak bu Yönetmelik ve ilgili kılavuz hükümlerinde belirtilen koşulları sağlamayan ürünlerin etiketinde 31/12/2024 tarihine kadar ilgili beyan kullanılabilir.
İzin Verilen Sağlık Beyanları
Gıda ve takviye edici gıdalarda kullanımına izin verilen sağlık beyanları, ilgili kılavuz ve eklerinde belirtilmiştir. (Bkz. Kaynaklar)
Kaynaklar
- Gıda ve Takviye Edici Gıdalarda Sağlık Beyan Kullanımı Hakkında Yönetmelik, Resmî Gazete Tarihi: 20.04.2023, Resmî Gazete Sayısı: 32169, https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=40155&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
- Sağlık Beyanı Denetimi Hakkında Yönetmelik, Resmî Gazete Tarihi: 13.06.2023, Resmî Gazete Sayısı: 32220, https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=40228&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
- Gıda ve Takviye Edici Gıdalarda Sağlık Beyanı Kullanımı Kılavuzu, Nisan 2023, https://www.titck.gov.tr/duyuru/gida-ve-takviye-edici-gidalarda-saglik-beyani-kullanimi-kilavuzu-26042023123258
- Sağlık Beyanları Listesi, Nisan 2023, https://titck.gov.tr/storage/Archive/2023/contentFile/Eki_7476a215-404f-4fa2-bf46-6266fad8d592.pdf