Kanun Teklifi | Gıdada Hileye Yeni Yaptırımlar Geliyor

24 Haziran 2020 tarihinde verilen “Gıda, Tarım ve Orman Alanında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Teklifi”, 6 Temmuz 2020 tarihinde Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu’ndan geçti ve meclis gündemine alındı. Kanun teklifi, gıdada hile, taklit ve tağşiş yapanlara yaptırımların artırılması, yazılı ve görsel medyada gıdalar hakkında yanıltıcı ve yanlış bilgilere yönelik yaptırımlar gibi konuları içeriyor.

GÜNCELLEME: Teklifin taklit ve tağşiş ile ilgili bölümü, 04.11.2020 tarihli “7255 Gıda, Tarım ve Orman Alanında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun” ile yürürlüğe girdi.

Kanun Teklifi Hangi Konuları İçeriyor?

Bu yazıda, teklifte yer alan bütün konular yer almıyor ancak gıda ve gıda güvenliği ile ilgili tasarlanan değişiklikler aşağıdaki gibidir. Teklif içeriğinin tamamına PDF olarak, “Kaynaklar” bölümünden ulaşabilirsiniz.

Gıdada Hile, Taklit ve Tağşiş

5996 sayılı VETERİNER HİZMETLERİ, BİTKİ SAĞLIĞI, GIDA VE YEM KANUNU’nunda aşağıdaki değişiklikler öngörülmektedir:

• 24. madde, 4 fıkra sonuna “Gıda ve yemde taklit ve tağşiş yapılamaz.” ifadesinden sonra ilave: “Taklit ve tağşiş yapılmış ürün işleme tabi tutulamaz, piyasaya arz edilemez.
• 40. madde, (a) fıkrasında değişiklik:
  • Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak gıdalar, masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır ve mülkiyeti kamuya geçirilerek imha edilir. Bu gıdaları üreten, ithal eden, kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda işletmecilerine bir yıldan beş yıla kadar hapis ve bin günden beş bin güne kadar adli para cezası verilir. Fiilin üç yıl içinde tekrarlanması durumunda ayrıca, gıdayı üreten, ithal eden, kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda işletmecisi beş yıldan on yıla kadar gıda sektörü faaliyetinden men edilir.
• 40. madde, (l) fıkrasında değişiklik:
  • 24 üncü maddenin dördüncü fıkrasına aykırı olarak taklit veya tağşiş yapılan gıda veya yemlere el konulur. Ürünler masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır. Piyasaya arz amacı dışında değerlendirilmesi mümkün olmayan ürünler işletmecisi tarafından Bakanlık gözetiminde imha edilir veya ettirilir. Piyasaya arz amacı dışında değerlendirilmesi mümkün olan ürünlerin mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Taklit veya tağşiş yapılan gıda veya yemleri;
    1. Üreten, ithal eden, kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda veya yem işletmecisine ellibin Türk lirasından,
    2. İzlenebilirliğini sağlamadan piyasaya arz eden perakende gıda veya yem işletmecisine beş bin Türk lirasından,
       • aşağı olmamak ve beşyüzbin Türk Lirasını geçmemek kaydıyla gayri safi gelirlerinin yüzde biri oranında idari para cezası verilir. Fiilin 2 yıl içinde tekrarlanması durumunda üreten, ithal eden, kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda veya yem işletmecisine bir yıldan üç yıla kadar hapis ve bin günden üçbin güne kadar adli para cezası verilir ve gıda veya yem işletmecisi beş yıldan on yıla kadar bu sektördeki faaliyetinden men edilir.

Gıda Hakkında Yanıltıcı ve Yanlış Yayın

Bilimsel dayanağı ve kanıtı olmayan, genellikle konu hakkında uzmanlığı bulunmayan kişiler tarafından, tüketicinin tüketim alışkanlıklarını olumsuz etkileyen, yazılı ve görsel medya üzerinden hızla yayılan, gıdalar hakkında yanıltıcı, yanlı, yanlış yönlendirici bilgiler ile gıdada bilgi kirliliği oluşturan beyanlarla tüketicide endişe, korku ve güvensizlik yaratılmakta olduğu görüldüğünden; Teklif ile tüketici haklarının etkin bir şekilde korunabilmesine yönelik düzenleme yapılmaktadır.

5996 sayılı kanunda değişiklik önerileri:

• 24. madde yeni 5. fıkra:
  • “Gıda güvenliği ve güvenilirliği hususunda yanıltıcı yayın yapılamaz.”
• 40. madde, yeni (r) fıkrası:
  • 24 üncü maddenin beşinci fıkrasına aykırı olarak, yanıltıcı yayın yapan kişilere yirmi bin Türk Lirasından elli bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir.

6112 sayılı “Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun”un 8. maddesinin 1. fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.

• u) Ticari reklam kapsamına girmeyen, gıda güvenliği ve güvenilirliği hususunda tüketicide endişe, korku ve güvensizlik yaratarak tüketicinin tüketim alışkanlıklarını olumsuz etkileyen, gerçeğe aykırı nitelikte olamaz.

Kaynaklar

• Gıda, Tarım ve Orman Alanında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Teklifi, PDF, 24.06.2020, Dönemi 27/3, Esas Numarası 2/2985, https://www2.tbmm.gov.tr/d27/2/2-2985.pdf
• Kanun Teklifi Sayfası, https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/kanun_teklifi_sd.onerge_bilgileri?kanunlar_sira_no=275879