Glutensiz gıda, gluten sindiriminde güçlük çeken ve gluten alerjisi olan bireyler için özel olarak üretiliyor. Bir gıdaya “glutensiz” diyebilmek için bazı yasal şartlar var. Aşağıda, bu konunun detaylarını bulabilirsiniz.
Gluten Nedir?
Gluten tanımı şu şekilde yapılmaktadır:
“Bazı bireylerin duyarlı oldukları, suda ve 0,5 M sodyum klorür çözeltisinde çözünmeyen ve buğday, çavdar, arpa, yulaf veya bunların melez çeşitlerinden ve türevlerinden gelen bir protein fraksiyonudur.”
Glutensiz Ürün Üretmek İçin Yasal Gereklilikler Nelerdir?
Glutensiz ürünlerin üretimi ve glutenin yokluğuna ilişkin ifadeler ve bunların koşulları, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yayınlanan Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği‘nde belirtilmektedir. Bu yönetmeliğin Ek-16 bölümünde şartlar veriliyor. Bu yönetmelik, Avrupa Birliği regulasyonu ile de uyumludur.
Not: Daha önceki yıllarda yayınlanmış olan “Glutensiz Gıdalar Tebliği, 2003” ve “Gluten İntoleransı Olan Bireylere Uygun Gıdalar Tebliği, 2012” yürürlükten kaldırılmıştır. Yukarıda belirtilen yönetmelik geçerlidir.
GLUTENSİZ
Eğer gıdanın son tüketiciye satıldığı halinde, gluten oranı en fazla 20 mg/kg (ppm) ise “glutensiz” denebilir ve ambalaj üzerinde bildirim yapılabilir. Bu ambalajların üzerinde aşağıdaki gibi ifadeler kullanılabilir:
- Glutensiz
- Gluten İçermez
- Gluten Free
- Gluten Yoktur
- Gluten intoleransı olan bireyler için uygundur.
- Çölyak hastaları için uygundur.
Çok düşük GLUTENLİ
Eğer gıdanın son tüketiciye satıldığı halinde, gluten oranı en fazla 100 mg/kg (ppm) ise “çok düşük gluten” denebilir ve ambalaj üzerinde bildirim yapılabilir.
Bildirim Kısıtları
Gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle edilmemiş ve gluten içeriği 20 ppm altında olan gıdalarda glutensiz ifadesinin kullanımı tüketiciyi yanıltmamalıdır. Örneğin meyve suyu, aromalandırılmamış süt, su, şeker ve bunun gibi benzer gıdaların gluten içermesi beklenmediğinden bu gibi ürünler için “glutensiz” ifadesi kullanılamaz.
Ancak, benzer şekilde gluten intoleransı olan bireyler için özel olarak formüle edilmemesine rağmen piyasada benzerleri gluten içerirken gluten içermeyen (<20 ppm) gıdalarda glutensiz ifadesi kullanılabilir.
Glutensiz Ürün Üretmek İçin İzin Gerekiyor mu?
Hayır. Yukarıda belirtilen yasal şartlara uyulması gerekiyor, ayrıca alınacak bir izin veya denetim gerekmiyor.
Glutensiz Ürün Logosu
Glutensiz gıdaların etiketinde Sağlık Bakanlığı tarafından tescil edilen aşağıdaki logo kullanılabilir.
Glutensiz Ürün Sertifikası Gerekli mi?
Hayır. Glutensiz ürün üretmek için herhangi bir denetim veya belgelendirme yasal olarak zorunlu değil.
Ancak, glutensiz ürünlerin üretimi ile ilgili bazı standartlar mevcut. Gönüllü olarak alınabilir. Örneğin; BRC Gıda gibi GFSI uyumlu bir sertifikasyona sahip firmalar, BRC tarafından yayınlanan “BRC Glutensiz Ürünler Sertifikasyon Programı“nı sistemlerine dahil edebilir.
Kaynaklar
- Türk Gıda Kodeksi Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği, 26.01.2017, R.G. No: 29960 Mükerrer, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=23282&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
- Türk Gıda Kodeksi Gluten İntoleransı Olan Bireylere Uygun Gıdalar Tebliği (Tebliğ No:2012/4)’Nin Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2020/18), https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/07/20200729-3.htm
- Kapak fotoğrafı, Freepik