Gıda kaybı ve gıda atıkları konusu, gıda güvenliği standartlarından olan FSSC 22000 Versiyon 6 ile birlikte gündemimize girdi. FSSC 22000 standardının yeni versiyonunda, ek gereklilikler bölümünde gıda kaybı ve gıda atıkları ile ilgili gereklilikler getirilmiş durumda. Bu yazıda, gıda kaybı ve atıkları ile ilgili tanımlara ve standardın beklentilerine yer veriyoruz.
Gıda Kaybı ve Gıda Atıkları
“Gıda kaybı” ve “gıda atığı” ifadeleri birbirine benzemekle birlikte aralarında bazı farklar var. Aslında ikisi de gıda israfını anlatıyor. Genellikle şu şekilde tanımlanıyor:
Gıda kaybı: Gıdaların hasat veya kesimi ve sonrasında, perakende satışa kadar olan tedarik zincirinde (depolama, işleme, üretim, dağıtım) ortaya çıkan kayıpları ifade eder. Bu kayıplara, gıdanın yeniden işlenmesi, yem olarak kullanılması veya diğer endüstriyel kullanımları dahil değildir.
Gıda atığı: Perakende satış, gıda servisi (otel, restoran vb.) veya ev içi kullanımda ortaya çıkan israfları ifade eder.
Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Gelişim Hedefleri
Açlıktan etkilenen insan sayısının 2014’ten bu yana yavaş yavaş arttığı ve her gün tonlarca yenilebilir gıdanın kaybolduğu ve/veya israf edildiği bir dünyada, gıda kayıplarını ve israfını azaltmak büyük önem taşıyor.
Küresel olarak üretilen gıdanın yaklaşık %13’ü (parasal değeri 400 Milyar $) hasat ile perakende satış arasında kaybolurken, tahmini %17’si evlerde, gıda hizmetlerinde ve perakendede israf ediliyor.
Gıda kaybı ve israfıyla mücadele, uluslararası kabul görmüş Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (Sustainable Development Goals – SDG) kapsamında tanımlanmış bir hedeftir (SDG hedefi 12.3). Bu hedefin koruyucuları olarak FAO ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), Küresel Gıda Kaybı ve İsrafı Endeksi’ne göre gıda kaybını ve israfını azaltma çabalarındaki ilerlemeyi ölçüyor ve izliyor.
FSSC 22000 Versiyon 6 Ne Bekliyor?
FSSC 22000 Gıda Güvenliği Standardının “Ek Gereklilikler” bölümünde gıda kaybı ve gıda atıkları ile ilgili olarak şu gereklilik belirtiliyor: (Kategori I – Paketleme malzemeleri hariç)
- Madde 2.5.16. Organizasyon içinde ve tedarik zincirinde gıda kayıpları ve atıklarının önlenmesine yönelik dokümante edilmiş politika ve hedefler olmalıdır.
Gıda kayıplarını azaltmaya yönelik bazı hedefler aşağıdaki gibi olabilir. Bunlarla sınırlı değildir. (Perakende ve ev kullanımını içermez.) Bunlar rakamsal ifadelerle belirtilmeli ve takip edilmelidir.
- Ürün çöpü miktarı
- Ürünün kullanılamamasına neden olan proses hataları, kalite ve gıda güvenliği problemleri
- İade ürün miktarı
- Müşteri iadesi
- Raf ömrü dolan ürün (rafta veya depoda)
- Satılamayan ürün miktarı
- Depoda hasarlanan ürün miktarı
- Kullanılamayan hammadde
- Raf ömrü dolması
- Plan gereği artan hammadde
- Depolama hataları nedeniyle bozulan hammadde
- Yasal bildirim ve geri toplanan ürün
- …
Konuyla ilgili olarak Hedefler | Hedef Belirleme ve İzleme Nasıl Olmalı? yazımızı inceleyebilirsiniz.
Kaynaklar
- Food Loss and Food Waste, https://www.fao.org/policy-support/policy-themes/food-loss-food-waste/en/
- UNEP Food Waste Index Report 2021, https://www.unep.org/resources/report/unep-food-waste-index-report-2021
- International Day of Awareness on Food Loss and Waste Reduction 29 September, https://www.un.org/en/observances/end-food-waste-day