Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği, gıda üreticileri ve gıda üretimi için hammadde sağlayanların en çok kullandığı mevzuatlardan birisi. Gıda üreticisi, yasalara uyum konusunda sorun yaşamamak için bu yönetmeliğe son derece hakim olmalı.
Yönetmeliğin kendisi kısa olmakla birlikte, yaklaşık 350 sayfalık EK bölümü, ilk bakışta karmaşık ve anlaşılmaz olarak görünüyor. EK bölümü, gıda katkı maddelerinin sınıflandırılması, E Kodları, gıda kategorilerinde hangi katkılara izin verildiği vb. birçok bilgiyi içeriyor.
Bu yazıda, Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği‘nin EK bölümünün içeriğini özet olarak bulacaksınız. Yönetmelik hakkında sınırlı bilgisi olan ve yeni ilgilenmeye başlayan gıda profesyonelleri için bir kılavuz niteliğindedir.
Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği Ekleri – Özet Liste
Yönetmelik eklerinin listesini aşağıda görebilirsiniz. Toplam 6 başlıkta ek ve bu eklerin alt detayları bulunmaktadır. İçerik detayları yazının devamında verilmiştir.
- EK 1. Gıda katkı maddelerinin fonksiyonel sınıfları listesi
- EK 2. Gıdalarda kullanılmasına izin verilen gıda katkı maddelerinin listeleri ve kullanım koşulları
- EK 3. Gıda katkı maddelerinde, gıda enzimlerinde, gıda aroma vericilerinde, besin öğelerinde kullanılmasına izin verilen taşıyıcıları da içeren gıda katkı maddelerinin listesi ve kullanım koşulları
- EK 4. Avrupa Birliği’ne üye bazı ülkelerde üretilen geleneksel gıdalar ve bu ürünlerde kullanımı yasaklanan belirli gıda katkı maddesi kategorileri
- EK 5. Bazı renklendiricileri içeren gıdaların etiketlerinde yer alması gereken ilave bilgi
- EK 6. Türkiye’de üretilen bazı ürünler ve bunlarda kullanılması yasaklanan gıda katkı maddeleri
Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği Ekleri – Detaylar
Ekler ve bölümler aşağıda renklendirilmiş olarak gösterilmiştir. Genel yapı anlaşıldığında, aranan bilginin bulunması çok kolay olacaktır. Gerektiğinde, paragraf başındaki + işaretine tıklayarak detay görebilirsiniz.
EK 1. Gıda katkı maddelerinin fonksiyonel sınıfları listesi
Katkı maddelerinin aşağıda verilen ana grupları belirtilmektedir. (Gıda ambalajı üzerindeki etiketlemede bu fonksiyonel grup isimleri kullanılır.)
EK 2. Gıdalarda kullanılmasına izin verilen gıda katkı maddelerinin listeleri ve kullanım koşulları
BÖLÜM A. Genel Hükümler
Tablo 1 – Katkı maddesi bulunmasına izin verilmeyen gıdalar
Tablo 2 – Renklendirici bulunmasına izin verilmeyen gıdalar
Tablo 3 – Lakların hazırlanmasında kullanılabilecek renklendiriciler
BÖLÜM B. Tüm Katkı Maddelerinin Listesi – E Kodları Listesi
- Renklendiriciler
- Tatlandırıcılar
- Renklendiriciler ve tatlandırıcılar dışındaki katkı maddeleri
BÖLÜM C. Katkı Maddelerinin Gruplarının Belirlenmesi (Bu gruplar, Bölüm E’de kullanılacak.)
Grup 1 – (Çoğunlukla, kullanım sınırı olmayan katkı maddeleri)
Grup 2 – “Quantum satis” prensibine göre kullanımına izin verilen gıda renklendiricileri
Grup 3 – Birlikte kullanımlarında maksimum miktar belirlenmiş olan gıda renklendiricileri
Grup 4 – Polioller
Ayrıca > Birlikte kullanılabilen diğer katlkı maddeleri
Quantum Satis Nedir ? Gerektiği kadar, ihtiyaç kadar olan miktar. “Quantum Satis” olarak belirtilen katkı maddelerinde bir kullanım üst sınırı yoktur, ihtiyaç kadar kullanılabilir.
BÖLÜM D. Gıda Kategorileri
Gıda kategorileri liste olarak verilmektedir. Detaylı kullanım koşulları Bölüm E’de verilmektedir. Listeyi görmek için “+“ya tıklayınız:
BÖLÜM E. Gıda Kategorilerinde İzin Verilen Gıda Katkı Maddeleri ve Kullanım Koşulları (Miktar ve limitler)
✩ Bu bölüm önemli, ek içeriğinin neredeyse %75’ini oluşturmaktadır. Gıda üretiyorsanız, ürününüzde izin verilen katkı maddelerine ve limitlerine buradan bakacaksınız.
EK 3. Gıda katkı maddelerinde, gıda enzimlerinde, gıda aroma vericilerinde, besin öğelerinde kullanılmasına izin verilen taşıyıcıları da içeren gıda katkı maddelerinin listesi ve kullanım koşulları
Bölüm 1 – Gıda katkı maddelerindeki taşıyıcılar
Bölüm 2 – Gıda katkı maddelerinde kullanılan taşıyıcılar dışındaki gıda katkı maddeleri
Bölüm 3 – Gıda enzimlerinde taşıyıcılar dahil gıda katkı maddeleri
Bölüm 4 – Gıda aroma vericilerinde taşıyıcılar dahil gıda katkı maddeleri
Bölüm 5 – Besin öğelerinde (vitamin, mineral) kullanılan gıda katkı maddeleri
Bölüm 6 – Bölüm 1-5 teki amaçlar için gıda katkı maddelerinin gruplarının tanımlanması
EK 4. Avrupa Birliği’ne üye bazı ülkelerde üretilen geleneksel gıdalar ve bu ürünlerde kullanımı yasaklanan belirli gıda katkı maddesi kategorileri
EK 5. Bazı renklendiricileri içeren gıdaların etiketlerinde yer alması gereken ilave bilgi
Aşağıdaki renklendiriciler için, etiket üzerinde şu uyarı bulunmalıdır: “Renklendirici(ler)nin adı veya E kodu’: Çocukların aktivite ve dikkatleri üzerine olumsuz etkileri bulunabilir.“
- Sunset yellow (E 110)
- Kinolin Sarısı (E 104)
- Karmosin (E 122)
- Allura red (E 129)
- Tartrazin (E 102)
- Ponzo 4R (E 124)
EK 6. Türkiye’de üretilen bazı ürünler ve bunlarda kullanılması yasaklanan gıda katkı maddeleri
Bir Örnek…
Gıda üreticisi iseniz; üründe bulunabilecek katkı maddeleri ve limitlerine şu şekilde bakabilirsiniz:
- Önce, Ek.2, Bölüm A‘da verilen, Tablo 1 ve Tablo 2’ye bakınız. Ürününüz burada belirtiliyorsa, katkı maddesi veya renklendirici kullanılmaz. (örneğin; işlenmemiş gıdalar, bal, tereyağı, çay…)
- Kullanılması öngörülen katkı maddesi, Ek.2, Bölüm B‘deki E kodları listesinde bulunmalıdır.
- Ürün kategorinizi Bölüm E‘de bulun. (Örneğin, 05.3. Sakız veya 14.1.1. Meyve ve Sebze Suları) Burada grup veya tek olarak listelenen katkı maddeleri, belirtilen limitler dahilinde kullanılabilir. Bu kategoride belirtilmeyen katkı maddesi kullanılmaz.
- Katkı maddesi, enzim veya aroma verici üreticileri, Ek.3’teki ilgili bölümlere bakmalıdır.
Kaynaklar
- Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği, 13.10.2023, https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=40365&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
- Food Additives, 1333/2008/EC, Regulation (EC) No 1333/2008 of the European Parliament and of the Council of 16 December 2008, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32008R1333