Avrupa Komisyonu’nun 23 Mart 2023 tarihinde yayınladığı rapora göre, Avrupa Birliği ülkelerine ithal edilen ballarda yapılan analizlerde, bal örneklerinin yarısında sahtecilik şüphesi tespit edildi. Rapor, Ekim 2021 ile Şubat 2022 arasında alınan 320 adet bal örneği üzerinde yapılan analiz sonuçlarını içeriyor. Araştırmayı, Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi (European Commission Joint Research Centre – JRC) yürüttü. Bal hile ve sahteciliği ile ilgili çalışmanın detaylarını yazının devamında bulabilirsiniz.
Örnekleme Yöntemi
Örnekler, Ekim 2021 ile Şubat 2022 tarihleri arasında laboratuvarlara ulaşmıştır. Toplam 320 örneğin büyük çoğunluğu (%84) gümrük kontrolleri sırasında alınmıştır. Geri kalanı, paketleyici veya dağıtıcılardan alınmıştır.
Çalışmaya 17 Avrupa ülkesi katılmıştır. Ülkelere göre örnek sayısı aşağıdaki haritada gösterilmiştir.
Örnekleme yapılan balların menşei ülkeleri ve alınana örnek sayıları aşağıdaki gibidir: (İlk 10 ülke)
- Çin, 89
- Ukrayna, 74
- Arjantin, 34
- Meksika, 22
- Brezilya, 18
- Türkiye, 15
- Uruguay, 12
- Birleşik Krallık, 10
- Moldova, 10
- Rusya, 7
Sonuçlar
320 örnekten 147 tanesinde (%46), bala dışarıdan katılan şeker kaynaklarının belirteçleri olduğu tespit edildi. Analizler, belirteçlerin durumuna göre (varlığı/yokluğu) sahtecilik şüphesini ortaya koyarken, miktarsal bir bilgi vermiyor.
Bilgiler aşağıdaki tabloda ve grafikte verilmiştir:
| Ülke | Örnek Sayısı | Şüpheli Örnek Sayısı | Şüpheli Oran, % |
|---|---|---|---|
| Çin | 89 | 66 | 74 |
| Ukrayna | 74 | 13 | 18 |
| Arjantin | 34 | 7 | 21 |
| Meksika | 22 | 6 | 27 |
| Brezilya | 18 | 8 | 44 |
| Türkiye | 15 | 14 | 93 |
| Uruguay | 12 | 6 | 50 |
| Birleşik Krallık | 10 | 10 | 100 |
| Moldova | 10 | 2 | 20 |
| Rusya | 7 | 2 | 29 |
Bal Analizi İçin Test Yöntemleri
Raporda, aşağıdaki tabloda verilen test yöntemlerinin, bal hile ve sahteciliğin belirlenmesinde kullanıldığı belirtilmektedir:
| Test Yöntemi | Sahtecilik Belirteci |
|---|---|
| Elemental Analyser/Liquid Chromatography – Isotope Ratio Mass Spectrometry (EA/LC-IRMS) | Benchmark values for differences between 13C/12C stable carbon isotope ratios of protein and sugar compounds |
| High-Performance Anion Exchange Chromatography – Pulsed Amperometric Detector (HPAEC-PAD) | Polysaccharides with a degree of polymerisation (DP) equal or larger than ten (DP≥10) |
| Liquid Chromatography – High Resolution Mass Spectrometry (LC-HRMS) | Oligosaccharides with DP≥6 and <10 Acetylfuran-3-glucopyranoside (AFGP) Difructose anhydride (DFA) |
| Proton Nuclear Magnetic Resonance (1H-NMR) Spectroscopy | Mannose Honey-Profiling™ |
Mısır nişastası veya şeker kamışından yapılan şeker şuruplarını saptamak için sıklıkla kullanılan bir yöntem olan EA-IRMS (AOAC, metot 991.41) ile stabil karbon izotop oranı analizi, tağşiş edilmiş balın saptanmasında artık tek başına etkili olmuyor. Bu, mısır nişastası veya şeker kamışından yapılan şeker şuruplarının artık bal hile ve sahteciliği için kullanılmadığının ve bunların yerini çoğunlukla pirinç, buğday veya şeker pancarından yapılan şurupların aldığını da gösteriyor.
Gıda Sahteciliği ve Balda Taklit Tağşiş
Gıda sahteciliği bilgi kaynakları ile ilgili yazımızı inceleyebilirsiniz.
JRC | European Commission Joint Research Centre
JRC “Avrupa Komisyonu Ortak Araştırma Merkezi”, Avrupa Birliği (AB) politikasına bağımsız bilimsel tavsiye ve destek sağlamak amacıyla araştırma yapmak üzere bilim insanlarını istihdam eden bilim ve bilgi hizmetidir. Çalışma ve araştırmaları, tarım, gıda güvenliği, çevre ve iklim değişikliği, nükleer güvenlik, inovasyon ve büyüme gibi çeşitli alanları kapsar.
Kaynaklar
- European Commission Joint Research Centre, Food fraud: How genuine is your honey?, 23.03.2023, https://joint-research-centre.ec.europa.eu/jrc-news/food-fraud-how-genuine-your-honey-2023-03-23_en
- EU Coordinated action to deter certain fraudulent practices in the honey sector, https://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/handle/JRC130227
- Council Directive 2001/110/EC of 20 December 2001 relating to honey, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/ALL/?uri=CELEX%3A32001L0110
- Türk Gıda Kodeksi Bal Tebliği, 2020/7, Resmî Gazete Tarihi: 22.04.2020, Resmî Gazete Sayısı: 31107, https://mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=34459&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5